ΠΑΜΕ ΣΙΝΕΜΑ

«Το λιμάνι της Χάβρης» ή έστω και λίγοι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν την εικόνα του κόσμου

Πρόσφατα είδα την ταινία του Άκι Καουρισμάκι «Το λιμάνι της Χάβρης». Δεν είμαι βέβαια απ’ τους λίγους. Ουρές υπήρχαν στον κινηματογράφο για να το δουν. Κάποιοι μάλιστα έφευγαν απογοητευμένοι γιατί δεν μπόρεσαν να βρουν εισιτήριο.

Γιατί; Τι μαγικό είχε αυτή η ταινία που έκανε τους ανθρώπους να συνωστίζονται για να τη δουν; Τι κυκλοφόρησε γι αυτήν από στόμα σε στόμα;

Κατά τη γνώμη μου αυτή η ταινία είχε χαρά. Κι όμως δεν ήταν μια χαρούμενη ταινία-καθόλου. Η χαρά που έδινε ήταν από την αίσθηση της ανθρωπιάς που ανέδιδε. 

Στο κέντρο της ταινίας ένα παιδί. Ένα παιδί από την Αφρική που μαζί με άλλους «λαθρο»μετανάστες κάνει αναγκαστικό τράνζιτ στη Χάβρη με τελικό προορισμό το Λονδίνο, όπου βρίσκεται η μητέρα του.  Το παιδί ανακαλύπτεται μέσα σ’ ένα κοντέινερ μαζί με άλλους μετανάστες. Έχει ταξιδέψει μαζί τους το «λαθραίο» ταξίδι.  

Η σκηνή που η αστυνομία ανοίγει την πόρτα του κοντέινερ είναι συγκλονιστική.  Φανερώνονται οι άνθρωποι που βρίσκονταν μέσα: γέροντες, μητέρες με μωρά στην αγκαλιά, νέοι, παιδιά. Κοιτάζουν με τα τεράστια μάτια τους αυτό το «έξω»,  που διακρίνεται από το άνοιγμα της συρόμενης πόρτας.  Μας κοιτάζουν! -κι αυτό είναι μια πρώτη ανατροπή. Γιατί συνήθως είμαστε εμείς που τους κοιτάζουμε, τους παρατηρούμε, τους εξετάζουμε.

Το παιδί ενθαρρύνεται και βοηθιέται να το σκάσει. Μια πανανθρώπινη αλήθεια: «αν γλυτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα». Περιπλανιέται στους δρόμους, κρύβεται πεινασμένο στις αποβάθρες. Βρίσκει έναν απρόσμενο προστάτη. Ανακαλύπτονται κάπου μακριά κάποιοι συγγενείς του. Και ξαναμπαρκάρει κρυμμένο για τον τελικό του προορισμό: τη μητέρα…

Ωστόσο ζει σ’ έναν κόσμο, ζούμε σ’ έναν κόσμο, που ενώ είναι ο ίδιος ο δικός μας είναι διαφορετικός.  Ο κόσμος είναι πράγματι ο ίδιος: υπάρχουν λαθρομετανάστες, υπάρχει αστυνομία, υπάρχει χαφιές, υπάρχει αρρώστια, υπάρχει πόνος, υπάρχει θάνατος.  

Αλλά ταυτόχρονα, μ’ έναν μαγικό τρόπο, ο κόσμος είναι αλλιώτικος: κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν τις «προβλεπόμενες αντιδράσεις».  Κάποιοι άνθρωποι δεν είναι αυτό που θα περιμέναμε να είναι: είναι τόσο καλύτεροι από όσο θα περιμέναμε να είναι! Όλα τα μεταμορφώνει η ανατροπή.

Το μαύρο παιδί φέρεται με απίστευτη ευγένεια και διακριτικότητα. Ο άνθρωπος που γυαλίζει παπούτσια είναι ιππότης, ήρωας και αγωνιστής. Η μπακάλισσα είναι προστατευτική και δοτική. Ο μανάβης γίνεται συνεργός στη διάσωση. Ο γερασμένος και, σχεδόν γελοίος, τραγουδιστής είναι ακόμα ροκ. Ο ενσωματωμένος ασιάτης μετανάστης νοσταλγεί τη χαμένη του ταυτότητα. Η ετοιμοθάνατη είναι αξιοπρεπής και περήφανη. Ο επιθεωρητής της αστυνομίας, ιδιαίτερα αυτός, ανατρέπει όλα τα κλισέ.

Υπάρχουν άνθρωποι που είδαν την ταινία και είπαν ότι ήταν ψεύτικη.  Κάποιοι μου είπαν ότι μιλάει για έναν κόσμο που δεν υπάρχει. Μακάρι να είχαν διαβάσει  στην ιστοσελίδα του 1against racism  τη ρήση του Chomsky: «If you assume that there's no hope, you guarantee that there will be no hope.» Ή σε μια άλλη εκδοχή: αν μπορείς να σκεφτείς τον κόσμο αλλιώς, είναι κιόλας σαν να τον έχεις λίγο αλλάξει.

Αγγελική Ηλία

ΣΑΣ ΤΗΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ