Aνακοινώσεις

Πέμπτη 2 Αυγούστου 2012

Βιβλία για το καλοκαίρι (3)

Από τον ΑΝΤΑΙΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ

Τρίτη και τελευταία συνέχεια των βιβλίων που προτείνει η στήλη για το φετινό καλοκαίρι.
 Καλά διαβάσματα, λοιπόν, και καλό υπόλοιπο καλοκαίρι. Η στήλη θα επανέλθει τον Σεπτέμβριο - σε καλύτερη, ας ελπίσουμε, ψυχολογική διάθεση από αυτή στην οποία παραδέρνει το φετινό καλοκαίρι
.
Νόμπελ 1953. Φέτος κλείνουν πενήντα χρόνια από την αυτοκτονία του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, του συγγραφέα που σφράγισε με το έργο του, τη γραφή του, τις ιδέες του, τις αντιφάσεις του και τα αδιέξοδά του τη λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Ευκαιρία να τον θυμηθείτε διαβάζοντας αυτή τη φορά ένα μεγάλο τμήμα των δημοσιογραφικών του κειμένων, κείμενα που έγραψε στην καλύτερη ίσως φάση της ζωής του. Στο «Με υπογραφή Χέμινγουεϊ (1923-1939). Οι πέστροφες, τα λιοντάρια, ο Ισπανικός εμφύλιος» (μτφρ. Ηλίας Καλογρούλης και Ηλίας Μαγκλίνης, εκδ. Καστανιώτη) θα διαβάσετε ανταποκρίσεις και αυτοβιογραφικές σελίδες για δύο από τις σπουδαιότερες πλευρές του νομπελίστα συγγραφέα: αυτή του κυνηγού-ψαρά και αυτή του προοδευτικού πολιτικοποιημένου ανθρώπου που θέλει να βρίσκεται παρών στα μεγάλα γεγονότα της εποχής του. Εννοείται, οι σελίδες του για τον Ισπανικό εμφύλιο κλέβουν την παράσταση.
Ιταλικό μυθιστόρημα. Ένας απατεώνας ιερέας που παραχαράσσει την ιστορία για δικούς του, όχι πολύ καθαρούς, λόγους και, στον αντίποδα, ένας διανοούμενος αριστοκράτης που γοητεύεται από τις ιδέες της γαλλικής επανάστασης. Γύρω τους η Σικελία των πάμπλουτων αλλά άξεστων αριστοκρατών, στο κορμί της οποίας η κεντρική κυβέρνηση της Νάπολης επιμένει να παίζει πολιτικά παιχνίδια. Το «Πρωτόκολλο της Αιγύπτου» (μτφρ. Α. Χ., εκδ. Καστανιώτη) θεωρείται από πολλούς (ανάμεσά τους οι Αντόνιο Ταμπούκι και Αντρέα Καμιλέρι) ως το καλύτερο βιβλίο του Λεονάρντο Σάσα, έτσι όπως αυτός παίρνει ένα πραγματικό ιστορικό συμβάν και το αναπτύσσει πέρα από κάθε κανόνα συμβατικού ιστορικού μυθιστορήματος.
Αμερικανικό μυθιστόρημα. Τώρα στα γεράματα, ο Φίλιπ Ροθ δείχνει να είναι ανεξάντλητος, έτσι όπως παραδίδει στον εκδότη του σχεδόν ένα βιβλίο τον χρόνο προς μεγάλη χαρά των θαυμαστών του. Το φετινό, η «Νέμεσις» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πόλις) θεωρείται μάλιστα το καλύτερό του από τα βιβλία της πιο πρόσφατης εσοδείας. Ήρωάς του ένας ευσυνείδητος 23χρονος ο οποίος αποφασίζει να αναμετρηθεί με μια επιδημία πολιομυελίτιδας που ξαφνικά ξαπλώνεται στη μικρή πόλη του Νιούαρκ το 1944. Ο άνθρωπος ως θύμα περιστάσεων που είναι πάντα μεγαλύτερες από αυτόν. Η αρρώστια, η υγεία, ο ηρωισμός, η δύναμη, η αδυναμία.
Ιταλικό μυθιστόρημα. Η χοντρούλα Μαργκερίτα είναι ένα έξυπνο κορίτσι που ζει στον δικό του κόσμο, χωρίς αυτό να την εμποδίζει να βλέπει και να κρίνει τα καλά και τα κακά του κόσμου που την περιτριγυρίζει. Ο Στέφανο Μπένι, από τους δημοφιλέστερους σύγχρονους Ιταλούς συγγραφείς, επιστρέφει μετά από χρόνια στην ελληνική αγορά με ένα τρυφερό, γλυκόπικρο μυθιστόρημα. Το «Μαργκερίτα Ντολτσεβίτα» (μτφρ. Ελένης Τουλούπη, εκδ. Καστανιώτη) είναι ένα παραμύθι για μεγάλους, μια παραβολή του σύγχρονου κόσμου γεμάτη χιούμορ, ειρωνεία και αίσθηση του παράδοξου.
Γερμανικό μυθιστόρημα... γραμμένο όμως στην εξορία, στο Άμστερνταμ το 1936, όπου καταφεύγει ο Γιόζεφ Ροτ για να γλυτώσει από τη ναζιστική θηριωδία. Το «Η ομολογία ενός δολοφόνου» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα) είναι ένα ειρωνικό μυθιστόρημα που προσπαθεί να διερευνήσει τι σημαίνει έγκλημα και, ιδιαίτερα, τι σημαίνει πολιτικό έγκλημα, άρα τι σημαίνει Καλό και Κακό, ιδιαίτερα σε εποχές όπου όλες οι τράπουλες είναι σημαδεμένες. Κεντρικός ήρωας ένας Ρώσος που δουλεύει στη μυστική αστυνομία του Τσάρου, και ο οποίος από την αρχή του μυθιστορήματος δηλώνει δολοφόνος.
Κλασικό νουάρ. Ο «Τρίτος άνθρωπος» και η «Πτώση ενός ειδώλου» είναι δύο έργα του Γκρέηαμ (ή Γκράχαμ, όπως τον ξέρουμε χρόνια τώρα) Γκρην, αυτού του καθολικού συγγραφέα ο οποίος ήξερε να συνδυάζει μοναδικά το νουάρ με το ηθικό και πολιτικό μυθιστόρημα. Και τα δύο αυτά έργα που κυκλοφορούν τώρα σε έναν τόμο από τις εκδ. Άγρα (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, με επίμετρο του Κώστα Καλφόπουλου) γυρίστηκαν ταινίες από τον Κάρολ Ρηντ - ο «Τρίτος άνθρωπος», μάλιστα, γράφτηκε ειδικά για να γίνει ταινία. Ευκαιρία να γνωρίσετε (ή να ανανεώσετε τη γνωριμία σας) έναν συγγραφέα που διαθέτει, όπως λέει ο Τζον Λε Καρέ, «πνεύμα και γοητεία και χαρακτήρα και πλοκή».
Τρία γαλλικά αστυνομικά, σε συσκευασία του ενός. Οι περισσότεροι θα έχετε μάλλον διαβάσει τα τρία μυθιστορήματα του Ζαν-Κλωντ Ιζζό «Το μαύρο ταξίδι της Μασσαλίας», το «Τσούρμο» και το «Solea», τα τρία μυθιστορήματα που διαδραματίζονται στη Μασσαλία και που ανήκουν πλέον στη σφαίρα του μύθου όσον αφορά το σύγχρονο μεσογειακό αστυνομικό μυθιστόρημα. Τα μυθιστορήματα που ενώθηκαν και τα τρία μαζί κάτω από τον κοινό τίτλο «Τριλογία της Μασσαλίας (εκδ. Πόλις) έχουν, όπως λέει κι ο Μάρκαρης, τις μυρωδιές της ψαρίλας και του νοτιά με τις οποίες είναι ταυτισμένο το περίφημο γαλλικό λιμάνι.
Δύο ελληνικά νουάρ. Ο Κώστας Καλφόπουλος στο «Ένα παράξενο καλοκαίρι» (εκδ. Άγρα) μας μεταφέρει σε τρεις πόλεις, το Μόναχο, το Αμβούργο και την Αθήνα. Ο Βασίλης Δανέλλης στο «Μαύρη μπίρα» (εκδ. Καστανιώτη) περιορίζεται στην Αθήνα. Ο ήρωας του Καλφόπουλου εργάζεται σε ένα πρακτορείο με έναν Έλληνα, αυτός του Δανέλλη είναι ένας πλανόδιος μουσικός. Και οι δύο -όπως όλοι οι ήρωες των νουάρ που σέβονται τον εαυτό τους- αισθάνονται κολλημένοι, μπροστά σε ανυπέρβλητα αδιέξοδα. Και περιμένουν κάτι να τους ξεκολλήσει. Ο Καλφόπουλος έχει ξαναγράψει μυθιστόρημα νουάρ, ο Δανέλλης είναι στο πρώτο του. Διαβάστε τους, θα χαρείτε τα βιβλία τους.
Ελληνικό δοκίμιο. Το τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» είναι ένα από τα ιδεολογήματα πάνω στα οποία θεμελιώθηκε το δεξιό, μετεμφυλιακό κράτος, και στη χούντα γνώρισε, όπως θυμούνται όσοι έχουν την ηλικία, νέες μεγάλες δόξες. Η ιστορικός Έφη Γαζή, στο «Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια. Ιστορία ενός συνθήματος 1880-1930, εκδ. Πόλις) τοποθετεί τη γέννηση αυτού που υπήρξε πολύ περισσότερο από ένα σύνθημα στις αρχές του αιώνα, δηλώνοντας έτσι ότι οι ρίζες του πολιτικού και ηθικολογικού συντηρητισμού πάνε πολύ πιο μακριά, και καλύπτουν ουσιαστικά την ίδια τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Αξίζει οπωσδήποτε μια θέση στη βιβλιοθήκη σας.
Γαλλικό δοκίμιο. Επειδή οι εξεγέρσεις σε αυτή την πολύπαθη χώρα μας είναι καθημερινό ψωμί, ιδού μια ευκαιρία να δει κανείς το θέμα λίγο πιο σοβαρά από ό,τι μας το δίνουν οι επικολυρικές δημοσιογραφικές αναλύσεις για τους «αγανακτισμένους» της πλατείας Συντάγματος. Η Τζούλια Κρίστεβα, μια από τις σημαντικότερες σε διεθνές επίπεδο σύγχρονους θεωρητικούς της ψυχανάλυσης, στο «Νόημα και μη νόημα της εξέγερσης» (μτφρ. Νίκος Ηλιάδης, εκδ. Scripta) αναλαμβάνει να διερευνήσει τον ψυχαναλυτικό χαρακτήρα της ανθρώπινης τάσης για εξέγερση μέσα από τον χαρακτήρα τριών «εξεγερμένων», του Ζαν-Πωλ Σαρτρ, του Λουί Αραγκόν και του Ρολάν Μπαρτ.
Ισραηλινά δοκίμια. Φέτος είναι η χρονιά του Νταβίντ Γκρόσμαν. Σχεδόν παράλληλα με το αριστουργηματικό μυθιστόρημά του «Στο τέλος της γης» (Καστανιώτης) που ήδη έχουμε προτείνει, κυκλοφόρησε κι αυτό το «Γράφοντας μες στο σκοτάδι» (μτφρ. Μάγκυ Κοέν, εκδ. Scripta), ένα βιβλιαράκι μόλις 140 σελίδων με άρθρα, ομιλίες, διαλέξεις που έχει δώσει ο συγγραφέας τα τελευταία χρόνια σε διάφορα μέρη του κόσμου. Θα βρείτε κι εδώ τον χαρακτηριστικό Γκρόσμαν που δένει το ιδιωτικό με το συλλογικό, είτε μιλάει για τον πόλεμο είτε μιλάει για τη λογοτεχνία. Μια καλή ευκαιρία να εντρυφήσει κανείς και στην πολιτική σκέψη του συγγραφέα, σε μια εποχή όπου πολλοί απαιτούν από τους Ισραηλινούς φιλειρηνιστές συγγραφείς να πάψουν να είναι ...Ισραηλινοί, για να φανούν αξιόπιστοι!
Γερμανική μαρτυρία. Όλοι έχουμε διαβάσει για τον Τζούλιαν Ασάνζ και την ιστορία που άνοιξε με το WikiLeaks (και τον κρυφοσυμπαθούμε και θέλουμε να ελπίζουμε ότι δεν είναι βίαιος σεξομανής αλλά θύμα σκευωρίας), η αλήθεια όμως είναι ότι ελάχιστα πράγματα ξέρουμε γι' αυτόν. Ο Ντάνιελ Ντόμσαϊτ-Μπεργκ, συγγραφέας του βιβλίου «Η ιστορία και τα μυστικά του WikiLeaks» (μτφρ. Γρηγόρης Αποστολίδης, εκδ. Κέδρος) αναλαμβάνει να μας φωτίσει γι' αυτό το φαινόμενο που έχει αναστατώσει κυβερνήσεις αλλά και παραδοσιακές δημοσιογραφικές αρχές. Επειδή υπήρξε στενός συνεργάτης του Ασάνζ, ξέρει καλά το θέμα του, παρότι δεν καταφέρνει να κρύψει την αντιπάθειά του για τον ίδιο τον Ασάνζ. Σε ίσες δόσεις κατατοπιστικό και κουτσομπολίστικο.
Ελληνική ποίηση. Η Άντεια Φραντζή, από τις ποιήτριες που έχουν κάτι να πουν -ιδιαίτερα στο θέμα της απουσίας και της απώλειας- συγκέντρωσε σε έναν βιβλίο ποιήματα 35 χρόνων με τον τίτλο «Φευγαλέα» (εκδ. Ύψιλον) για να μας θυμίσει ότι οι ολιγογράφοι ποιητές έχουν τη δική τους δύναμη και γοητεία καθώς μετράνε με τον δικό τους τρόπο τον χρόνο που περνάει. Αλήθεια, «ποιο μέτρο και ποιο χρόνο εξετάζουμε;».
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΓΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια: