Αυτό που στην Ελλάδα ονομάζουμε αστυνομικό βιβλίο -και που εμπεριέχει ένα σωρό είδη: το αγγλικό whodunit, το αμερικάνικο θρίλερ, τα γαλλικά νουάρ, τα πολιτικοποιημένα αστυνομικά- περνάει στιγμές δόξας. Λίγο η κρίση, που έχει διώξει τον κόσμο από τα βιβλιοπωλεία, λίγο το καλοκαίρι που ενδείκνυται για πιο "ελαφρά" αναγνώσματα, οι εκδότες, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο, έριξαν φέτος το βάρος τους στο αστυνομικό, αναζητώντας ταυτόχρονα το κατάλληλο μέγεθος και την κατάλληλη τιμή, που θα κάνουν τους αναγνώστες να αντισταθούν στις σειρήνες των προσφορών και των μπαζάρ, και να αγοράσουν ΚΑΙ νέα βιβλία.
Η αγορά βιβλίου όμως, όπως πάντα, δεν περιορίστηκε σε μόνο ένα είδος βιβλίου. Κι έτσι, ακόμα κι αυτό το καλοκαίρι, το δεύτερο (κι ας ελπίσουμε τελευταίο) βαρύ καλοκαίρι της κρίσης, μπορείτε να διαβάσετε ό,τι επιθυμεί η ψυχή σας.
Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Γκύντερ Γκρας (Νόμπελ 1999) έρχεται πάλι στην επικαιρότητα χάρη στο ποίημα που έγραψε για την Ελλάδα με τίτλο "Η ντροπή της Ευρώπης" αλλά και χάρη στην έκδοση ενός παλιού βιβλίου του που ουσιαστικά τώρα κάνει τη γνωριμία του με το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Το "Γάτα και ποντίκι" (μτφρ. Έμη Βαϊκούση, εκδ. Καστανιώτη) γράφτηκε αμέσως μετά το "Ταμπούρλο" και στη Γερμανία θεωρείται το δεύτερο δημοφιλέστερο μυθιστόρημα του συγγραφέα. Μέσα από την ιστορία ενός έφηβου που έχει ένα τεράστιο μήλο του Αδάμ, ο Γκρας γράφει μια έξοχη παραβολή για τη σύγχρονη κοινωνία που οδηγεί τον άνθρωπο πρώτα στην άμυνα, μετά στην επίθεση και, τέλος, στην αυτοκαταστροφή. (Με το βιβλίο δίνεται δωρεάν και το πρόσφατο ποίημα του συγγραφέα σε απόδοση Σπύρου Μοσκόβου).
Διηγήματα από Ισραήλ. Γεννημένος το 1967, ο Έτγκαρ Κέρετ είναι αυτή τη στιγμή ο δημοφιλέστερος από τους Ισραηλινούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς. Έχει κατακτήσει (το διεθνές πλέον) κοινό του με την τρομερή αίσθηση του χιούμορ που έχει, με την αντικομφορμιστική του διάθεση, με τη σπινθηροβόλα γραφή του, με το μικρό μήκος των κειμένων του (μερικές φορές μόνο μία σελίδα). Στο βιβλίο του "Το κορίτσι στο ψυγείο" (μτφρ. Λουίζα Μιζάν, εκδ. Καστανιώτη) θα βρείτε όλα τα χαρακτηριστικά που έχετε διαβάσει στα δύο προηγούμενα βιβλία του που κυκλοφορούν στην Ελλάδα - κι αν δεν τον γνωρίζετε, αυτό το "Κορίτσι" είναι μια καλή ευκαιρία να το κάνετε. Αντιπολεμικός, αλλά όχι κραυγαλέος, χιουμορίστας, αλλά όχι ανόητος.
Διηγήματα από την Ελλάδα, γραμμένα όμως στο εξωτερικό. Ο Βασίλης Βασιλικός συγκέντρωσε σε δύο τόμους, σε επιμέλεια Κώστα Καλφόπουλου και κάτω από τον τίτλο "8 1/2" (εκδ. Παπαζήση), ό,τι είχε γράψει τον καιρό της δικτατορίας εξόριστος στην Ιταλία και τη Γαλλία. Ξαναδιαβάζοντας σήμερα τα κείμενα αυτά έχεις την αίσθηση πως μάλλον κέρδισαν με την απόσταση του χρόνου, αφού, όπως είναι φυσικό, το μυθοποιητικό στοιχείο λειτουργεί καλύτερα με τη χρονική απόσταση - κι ας γράφτηκαν περισσότερο ως χρονικά παρά ως μυθοπλαστικά κείμενα.
Μυθιστόρημα από τη Γαλλία. Τρίτη μετάφραση έργου του Πιερ Ασσουλίν στα ελληνικά. Το μυθιστόρημα "Οι προσκεκλημένοι" (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Πόλις) ξεκινά σαν αστείο: μια κοσμική κυρία, που ανακαλύπτει ξαφνικά ότι στο τραπέζι της οι προσκεκλημένοι είναι 13, καλεί την αραβικής καταγωγής υπηρέτριά της να καθίσει μαζί τους για να αλλάξει τον γρουσούζικο αριθμό. Εύκολα ο αναγνώστης καταλαβαίνει τη συνέχεια: η τόσο γοητευτική και εκλεπτυσμένη γαλλική αστική τάξη θα δείξει το αληθινό της πρόσωπο σε μια ιστορία διανθισμένη με άφθονη ειρωνεία και έξυπνες παρατηρήσεις για το φαίνεσθαι και το είναι.
Αστυνομικό από την Ελλάδα(1). Από τα σχετικά άγνωστα μυθιστορήματα του Γιάννη Μαρή, το "Ο 13ος επιβάτης" (εκδ. Άγρα) γράφτηκε για να δημοσιευτεί σε συνέχειες στην "Απογευματινή", το 1971. Ο μελετητής του Μαρή (1916-1979) Ανδρέας Αποστολίδης θεωρεί ότι η πλοκή του είναι από τις καλύτερες που έγραψε ποτέ. Κατά τα άλλα, θα βρείτε όλα τα προτερήματα και τα ελαττώματα (κυρίως βιασύνης) που χαρακτηρίζουν το έργο του Έλληνα πιονιέρου του αστυνομικού είδους.
Αστυνομικό από την Ελλάδα(2). Γράφτηκε ότι η χρονιά που διανύουμε είναι μια χρονιά επανεξέτασης του έργου του Μαρή. Εδώ, στην "Επιστροφή του αστυνόμου Μπέκα" (εκδ. Καστανιώτη) δεκαπέντε σύγχρονοι συγγραφείς γράφουν ο καθένας από ένα διήγημα πλήρως προσαρμοσμένο στο ύφος, την ηθική και τη γραφή του δημιουργού του αστυνόμου Μπέκα. Το ενδιαφέρον μάλιστα είναι ότι ο Μπέκας -μερικές φορές πιο Μπέκας από ό,τι στον ίδιο τον Μαρή- στις σελίδες του βιβλίου έχει και μια ηλικιακή ανάπτυξη. Ό,τι πρέπει για καλοκαίρι. Γράφουν οι Ανδρέας Αποστολίδης, Νεοκλής Γαλανόπουλος, Παναγιώτης Γιαννουλέας, Αντώνης Γκόλτσος, Τιτίνα Δανέλλη, Βασίλης Δανέλλης, Άννα Δάρδα-Ιορδανίδου, Δημήτρης Κεραμεύς, Νίνα Κουλετάκη, Δημήτρης Μαμαλούκας, Τεύκρος Μιχαηλίδης, Αθηνά Μπασιούκα, Γιάννης Πανούσης, Αργύρης Παυλιώτης και Φίλιππος Φιλίππου.
Αστυνομικό από τη Νορβηγία. Από τους διεθνείς ντετέκτιβ που έχουν γίνει γνωστοί και στην Ελλάδα, ο Βαργκ Βέουμ έχει την αμέριστη συμπάθεια και εκτίμηση αυτής εδώ της στήλης. Δεν κουβαλά ποτέ του όπλα, τρώει συνήθως άφθονο ξύλο, είναι πολιτικοποιημένος, συναισθηματικός και looser, αλλά στο τέλος λύνει τις υποθέσεις που του αναθέτουν. Στα "Μαύρα πρόβατα" (μτφρ. Γιάννης Στρίγκος, εκδ. Πόλις) ο Γκούναρ Στόλενσον βάζει αυτή τη φορά τον ήρωά του να εμπλέκεται στον κόσμο της πορνείας, των ναρκωτικών και της μετανάστευσης αποκαλύπτοντας πίσω από την ωραία, γαλήνια πρόσοψη της πόλης του Μπέργκεν έναν κόσμο κάθε άλλο παρά αγγελικά πλασμένο.
Αστυνομικό από τη Γαλλία. Ένα πολιτικο-οικολογικό θρίλερ είναι το "Τι είδε η Λίρα Καζάν" (μτφρ. Μελίττα Γκουρτσογιάννη, εκδ. Κέδρος), που διαδραματίζεται μεταξύ Λάγος, Γαλλίας, Αγγλίας και Ρωσίας. Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού το βιβλίο συνυπογράφει, μαζί με τη Ζυντίτ Περινιόν, η περίφημη δικαστίνα και υποψήφια των οικολόγων για πρόεδρος της Γαλλίας Εύα Ζολί. Βάζοντας στο κέντρο του μυθιστορήματός τους τη ρώσικη μαφία και τις διασυνδέσεις της με τη δυτική ολιγαρχία του χρήματος, οι δύο συγγραφείς χρησιμοποιούν το αστυνομικό είδος για να γράψουν ουσιαστικά ένα πολιτικό βιβλίο.
Ψυχαναλυτικό δοκίμιο. Η ερωτική γλώσσα είναι υπαινικτική και ανεπαρκής. Η λογοτεχνία ένα σμήνος μεταφορών. Και η ψυχανάλυση μια ατέρμονη αναζήτηση του τρόπου εκείνου που θα μας κάνει, μέσω της ερωτικής εμπειρίας, να συνομιλήσουμε με τον θάνατο. Η Τζούλια Κρίστεβα, από τους μεγάλους συγγραφείς-ψυχαναλυτές της εποχής μας, στο "Ιστορίες αγάπης. Μια ψυχαναλυτική ματιά στον έρωτα" (μτφρ. Τάσος Μπετζέλος, εκδ. Κέδρος) δηλώνει από την αρχή πόσο δύσκολο είναι κανείς να αναλύσει και να ψυχαναλύσει τον έρωτα. Εξαιρετικά ενδιαφέρον, και σαφώς πιο βατό από άλλα της έργα.
Ιστορικό δοκίμιο. Πώς έγινε κι ένα σχετικά περιθωριακό διπλωματικό θέμα έγινε ένα από τα μεγάλα προβλήματα της εξωτερικής μας πολιτικής; Πρώτο βιβλίο ενός σοβαρού νέου επιστήμονα, του Γιώργου Καλπαδάκη (γεννημένος το 1981) "Το Μακεδονικό ζήτημα 1962-1995. Από τη σιωπή στη λαϊκή διπλωματία" (εκδ. Καστανιώτη, με πρόλογο του Θάνου Βερέμη) αντιμετωπίζει το θέμα με την ψυχραιμία, την αντικειμενικότητα και την προοδευτική ματιά που δυστυχώς δεν έχουν δείξει ως σήμερα ούτε η Ελλάδα ούτε η ΠΓΔΜ. Είναι ίσως η πληρέστερη και πιο διαφωτιστική μελέτη που διαθέτει σήμερα η ελληνική βιβλιογραφία για το θέμα.
Ιστορικό δοκίμιο. Έχω ξαναγράψει γι' αυτό το βιβλίο του Ιάσονα Χανδρινού. Στο "Τιμωρό χέρι του λαού. Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944" (εκδ. Θεμέλιο) θα βρείτε την (στοιχειοθετημένη) αναβίωση μιας εποχής όπως σπάνια μπορείτε να τη βρείτε σε άλλα βιβλία. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του βιβλίου είναι ότι, κυρίως όσον αφορά την ΟΠΛΑ, φέρνει τα πράγματα σε αυτή που φαίνεται να είναι η σωστή διάστασή τους, πέρα από πολιτικές προπαγάνδες ή τις εξιδανικεύσεις που συνήθως φέρνει η απόσταση του χρόνου.
Οικονομικό δοκίμιο. Ό,τι ξεκίνησε ως μια συνηθισμένη κρίση -λέει ο Ζαν Πιζανί-Φερύ- σε μια περιφερειακή οικονομία, την Ελλάδα, απειλεί σήμερα να παρασύρει όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Μπορούμε να γλιτώσουμε τη θύελλα; Και με ποιο τίμημα; Το βιβλίο του "Η αφύπνιση των δαιμόνων. Η κρίση του ευρώ και πώς να βγούμε από αυτήν" (μτφρ. Μιχάλης Μητσός, εκδ. Πόλις) βάζει όλα τα ερωτήματα που απασχολούν σήμερα τους καλοπροαίρετους πολίτες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου και του ερωτήματος αν προχωρούμε σε μια απόλυτη γερμανική ηγεμονία. Και βεβαίως παίρνει θέση στο δίλημμα λιτότητα ή ανάπτυξη, υποστηρίζοντας ότι μόνο η ανάπτυξη εξασφαλίζει τελικώς την οικονομία.
Αστυνομικό δοκίμιο. Και τρίτος Μαρής. Ο Ανδρέας Αποστολίδης παραδίδει την πρώτη, πολύ σοβαρή, μελέτη για τον δημοσιογράφο - συγγραφέα που άνοιξε τον δρόμο του αστυνομικού στην Ελλάδα. Στο "Ο κόσμος του Γιάννη Μαρή" (εκδ. Άγρα) παρουσιάζει όλα τα έργα, όλες τις πλοκές, όλους τους ήρωες του Μαρή με επιμονή εντομολόγου, καθώς και τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του (όπως ο αποκλεισμός κάθε πολιτικής νύξης στα έργα του) εμμένοντας στις "ηδονοβλεπτικές ορέξεις" και τις "μικροαστικές εμμονές" της εποχής του. Απαραίτητο για τους φίλους του Μαρή.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου